Sunday, October 5, 2008

Entrepreneurship, more difficult than Email and Love

အီးေမးလ္ လိပ္စာ၊ ေမတၱာထက္ စြန္႔ဦးတီထြင္မႈ က ပုိခက္

ေခါင္းေဆာင္မႈ ႏွင့္ အီးေမးလ္

ေခတ္ကုိ ခ်ိတ္ဆက္မႈျပည့္စုံလာ ေသာေခတ္(age of connectivity) ဟု ေခၚလာသည္။ ဆဲလ္ဖုန္း ျဖင့္ အင္တာနက္ကုိ ခ်ိတ္ဆက္ ႏုိင္သည့္ ေခတ္ ကုိ ယခု ေမွ်ာ္လင့္ ထားသည္။ အင္တာနက္ တကၠႏုိလုိဂ်ီ ေပၚလာသျဖင့္ စီးပြားေရး လုပ္ေဆာင္ျခင္း (ဘိဇနက္) ႏွစ္ျခမ္းကြဲ သြားသည္။ အြန္လုိင္း ဘိဇနက္ ႏွင့္ သမား႐ုိးက် ဘိဇနက္ တုိ႔ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ဘိဇနက္ စီမံခန္႔ခြဲမႈ၌ လည္း အြန္လုိင္း ဘိဇနက္ စီမံခန္႔ခြဲမႈႏွင့္ ေအာ့ဖ္လုိင္း ဘိဇနက္ စီမံခန္႔ခြဲမႈ တုိ႔ ဆုိၿပီး ျဖစ္သြားသည္။

ဘိဇနက္ ႏွစ္မ်ဳိး ကြဲသြားသည့္ အတြက္ စီမံခန္႔ခြဲမႈ ပုံစံလည္း ႏွစ္မ်ဳိး ကြဲသြားသည္။ ေတြ႕ေနက်၊ ျပင္ေနက် ဘိဇနက္ စီမံခန္႔ခြဲမႈတြင္ ေဖာက္သည္ ႏွင့္ ေခါင္းေဆာင္မႈ (customers and leadership) တုိ႔သည္ အမာခံ ေက်ာ႐ုိး ျဖစ္သည္။ အြန္လုိင္း ဘိဇနက္စီမံခန္႔ ခြဲမႈတြင္ အီးေမးလ္ ႏွင့္ အီးေမးလ္ လိပ္စာ (e-mail and e-mail addresses) တုိ႔သည္ အမာခံ ေက်ာ႐ုိး ျဖစ္သည္။

ကုမၸဏီလား၊ တစ္ႏုိင္တစ္ပုိင္လား

အေမရိကန္ စီးပြားေရး အက်ပ္ အတည္းသည္ ရီဆက္ရွင္း(rece-ssion) ထဲ တရားဝင္ မေရာက္ ေသး။ (ယခု ေရာက္ေနပါၿပီ) ဤသုိ႔ မေရာက္ ေသးေၾကာင္း ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အေၾကာင္း ႏွစ္ခ်က္ ျပသည္။ ပထမ အေၾကာင္းျပခ်က္သည္ သမၼတ ဘုရွ္က အေမရိကန္ စီးပြားေရး သည္ အတက္ေႏွးျခင္း သာ ျဖစ္သည္ ဟု ေျပာ ၿပီး ရီဆက္ရွင္းကုိ ျငင္းဆုိေသာ အခ်က္ ျဖစ္သည္။ ဒုတိယ အေၾကာင္းျပခ်က္ သည္ ေလးလ တစ္ႀကိမ္ ေကာက္ယူ ေသာ စစ္တမ္းအရ အေမရိကန္ ဂ်ီဒီပီ သည္ ေလ်ာ့ဆင္း သြားေစကာမူ အေပါင္း လကၡဏာ ျပေန ေသးေသာ အခ်က္ ျဖစ္သည္။ စတုတၴ ေလးလပတ္ ဂ်ီဒီပီ တုိးတက္မႈ ႏႈန္းသည္ ဝ ဒသမ ၆ ရာခုိင္ႏႈန္း ျဖစ္၍ နည္းေသာ္လည္း အေပါင္း လကၡဏာ ျဖစ္ေနသည္။ ဂ်ီဒီ ပီ တုိးတက္မႈႏႈန္း ကုိယ္ႏႈိက္က အႏုတ္ လကၡဏာ ျပလာ မွသာလွ်င္ စီးပြားေရး သည္ ရီဆက္ရွင္း ထဲ ဝင္ၿပီ ဟု အသိ အမွတ ္ျပဳခ်င္ ၾကသည္။

မည္သုိ႔ပင္ ျဖစ္ေစ အတက္ေႏွး ၿပီး အက်ဘက္ ယုိင္ဆင္း သည္ျဖစ္ေစ၊ အႏုတ္ လကၡဏာ ျပ၍ က်ဆင္းသြား သည္ျဖစ္ေစ စီးပြားေရး အက်ပ္ အတည္းသည္ ကုမၸဏီႀကီး တုိ႔ကုိ ပုိ၍ ထိခုိက္ ေစသလား သုိ႔တည္းမဟုတ္ တစ္ႏုိင္တစ္ပုိင္ အငယ္ႏွင့္အလတ္စား အရြယ္တုိ႔ကုိ ပုိ၍ ထိခုိက္ ေစသလားဟူ ၍ စစ္တမ္း ထုတ္ၾကည့္ ၾကသည္၊ အျငင္းပြား သည္။

ေငြေဖာ္ခက္

ဤသုိ႔ စစ္တမ္း ထုတ္ရင္း slump busters ေတြ ေပၚလာ သျဖင့္ သူတုိ႔ အေၾကာင္း ေလ့လာမႈ တုိ႔ကုိ ျပဳလုပ္ ၾကသည္။ slump မွ အလုပ္ အကုိင္ မေကာင္းသည့္ အခ်ိန္၊ စီးပြားေရး က်ဆင္းခ်ိန္ ကုိ ၫႊန္းသည္။ busters တုိ႔ ဆုိသည္မွာ ၿဖိဳခြင္းသူ၊ တားဆီးသူတု႔ိ ကုိ ၫႊန္း သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ၿခဳံၿပီး ေျပာ လွ်င္ စီးပြားေရး က်ဆင္းခ်ိန္၌ အက်ဳိး အျမတ္ ေပၚေအာင္ လုပ္ႏုိင္သူမ်ားကုိ ေခၚသည္။ ေျပာေနက် စကား အတုိင္း ေျပာရလွ်င္ သူတုိ႔သည္ ရီဆက္ရွင္း (စီးပြားေရး က်ဆင္းမႈ) ကုိ အခြင့္အလမ္း အျဖစ္ ျမင္ႏုိင္သူေတြ ျဖစ္သည္။

ၿခဳံငုံေျပာလွ်င္ စီးပြားေရ းက်ဆင္း ျခင္းသည္ ေငြေရး ေၾကးေရး၊ ဘ႑ာ ေရးကိစၥတုိ႔၌ ပုိၿပီး တာဝန္ရွိရွိ စဥ္းစား တတ္ေအာင္ တြန္းအား ေပးလုိက္ျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ ပရမ္းပတာ မဆင္မျခင္ ကိုင္ခဲ့ေသာ ေငြေရး ေၾကးေရးႏွင့္ ဘ႑ာေရး ကိစၥတုိ႔ကုိ စနစ္တက်ႏွင့္ တာဝန္ရွိရွိ ျပန္ခ်ိန္ ရသည္၊ ျပန္စဥ္းစား ရသည္။ ဖဲစကားႏွင့္ ေျပာလွ်င္ ဖဲခ်ပ္ တုိ႔ကုိ ကုလားဖန္ ျပန္ထုိးၾကရသည္။ ဤသုိ႔ ကုလားဖန္ထုိးရင္း စီးပြားေရး က်ဆင္းမႈ၌ ေပၚေလ့ေပၚထရွိေသာ အခြင့္အလမ္းတုိ႔ကုိ ဆုပ္ကုိင္ၾကသည္။ တစ္နည္းေျပာလွ်င္ ေလာင္းေၾကးထပ္ ၾကသည္။

ဖဲကစားဝုိင္း၌ ေလာင္းေၾကး ထပ္ သလုိ ျပဳသည္ဟု ဆုိရ သည္မွာ စီးပြားေရး က်ဆင္းခ်ိန္၌ေပၚေသာ အခြင့္ အလမ္း တုိ႔ကုိ ဆုပ္ကုိင္ ရသည္မွာ မေရရာမႈအေပၚ ေလာင္းရေသာ ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ဥပမာ - ေဈးကြက္၌ ေငြရႊဲစုိမႈ မရွိ၊ ေငြက်ပ္ ေနသည္ဟု ဆုိၾက ပါစုိ႔။ market illiquidity ဟုေခၚ သည္။ ေဈးကြက္၌ ေငြမရႊဲ ဟု ဆုိသည္ မွာ အက္ဆက္တုိ႔ကုိ ေရာင္းထုတ္ၿပီး ေငြေဖာ္ရ ခက္ခဲေနျခင္းကုိ ရည္္ၫႊန္း သည္။ ေဈးကြက္ထဲ မိမိပုိင္ အက္ဆက္ တုိ႔ကုိ တန္ရာတန္ေၾကး ႏွင့္ အလြယ္ တကူ ေရာင္းထုတ္ ႏုိင္မွသာ ေဈးကြက္ ေငြရႊဲစုိသည္ ဟု ေခၚသည္။

ဤသုိ႔မဟုတ္ဘဲ အက္ဆက္ကုိ ေရာင္းရ ခက္ေနသည္၊ ဝယ္သူမရွိ၊ တန္ရာတန္ဖုိးေအာက္ ေဈးေလွ်ာ့ ေရာင္းရသည္၊ မီးေလာင္လွ်င္ ရရာ ေဈးျဖင့္ ထုိးေရာင္း ရသည့္ပုံ (fire sale) မ်ဳိးႏွင့္ေရာင္းရလွ်င္ ေဈးကြက္ ၌ ေငြမရႊင္ဟု ေခၚႏုိင္သည္။ ယခု ရီ ဆက္ရွင္း ထဲ ဝင္ ေနသည္ ဆုိသည္မွာ ေဈးကြက္ထဲ အက္ဆက္ေတြ ေရာင္း၍ ေငြေဖာ္ ရသည့္ နည္းသည္ အခက္အခဲ ေတြ႕ေနရျခင္းကုိ ၫႊန္းသည္။

ျပႆဒါးကုိ ျပားေအာင္လုပ္

ယခု အေမရိကား ႏွင့္ ႏုိင္ငံအမ်ား အျပားတုိ႔တြင္ အရင္းအႏွီး ရွာရခက္ ေနၾကသည္၊ ေခ်းရ၊ ငွားရခက္ေနၾက သည္။ ေခ်းငွားမႈ အက်ပ္အတည္း (credit crunch) ျဖစ္ေနသည္။ ထုိ အခါ ေငြရင္းလုိသူတုိ႔သည္ မိမိတုိ႔ပုိင္ အက္ဆက္ တုိ႔ကုိ ရရာ ေဈးျဖင့္ ခ် ေရာင္းထုတ္ ေနၾက ရသည္။ အထူး သျဖင့္ ပေရာ္ပါတီ ေခၚ အိမ္ေတြကုိ ေဈးေလွ်ာ့ၿပီး ခ်ေရာင္း ေနရသည္။ စက္ ပစၥည္းတုိ႔ကို ေလွ်ာ့ေဈးျဖင့္ ခ် ေရာင္းေနၾကသည္။ စက္႐ုံ အလုပ္႐ုံ တုိ႔ကုိ ပိတ္ပစ္မည့္ အစား စက္ပစၥည္း တုိ႔ကုိ ျဖဳတ္ေရာင္းခ် လာၾကသည္။

ဤသုိ႔ ေလွ်ာ့ေဈးျဖင့္ ခ်ေရာင္း လာျခင္းသည္ စြန္႔ရဲသူတုိ႔ အဖုိ႔ အခြင့္ အလမ္းပင္ ျဖစ္လာေတာ့သည္။ အက္ဆက္ ႏွင့္ ပေရာ္ပါတီ တုိ႔ကုိ ေလွ်ာ့ေဈး ျဖင့္ လုိက္ဝယ္ၿပီး သိမ္းႏုိင္လွ်င္ ရီ ဆက္ရွင္း လြန္ေခတ္ (post-reces-sion) ၌ အက်ဳိးရွိ ႏုိင္သည္ ဟု တြက္ၾက သည္။ အိမ္ေဈးႏႈန္း မ်ား ဘယ္ေလာက္ ေတာင္ ထုိးက် သနည္းဆုိလွ်င္ အိမ္ ေပါင္စဥ္က ထားရွိသည့္ အိမ္တန္ဖုိး (mortgage value) ေအာက္သုိ႔ပင္ ကာလ ေပါက္အိမ္ေဈးက ေရာက္သြား သည္။ အိမ္၏ ေဈးကြက္တန္ဖုိးက အေပါင္ တန္ဖုိးေအာက္ ေရာက္သြား သျဖင့္ အိမ္ ျပန္ေရြးသည္ထက္ အေပါင္ အဆုံးခံ လုိက္သည္က ပုိ၍ အဆုံး အ႐ႈံး သက္သာ သလုိ ျဖစ္လာသည္။

ဤလုိ အက္ဆက္ ေဈးႏႈန္းေတြ၊ စက္ပစၥည္းေတြ၊ တစ္ပတ္ရစ္ေတြ၊ ေမာ္ေတာ္ကား ေတြ ဒလေဟာ ေဈး ထုိးက် လာခ်ိန္တြင္ ဤပစၥည္း တို႔ကုိ လုိက္ဝယ္ၿပီး ေငြကစား ႏုိင္သူတုိ႔ အဖုိ႔ ကံေကာင္းလွ်င္ အက်ဳိးရွိ ႏုိင္သည္။ ဤလုိ စီးပြားေရး အေျခအေနမေကာင္း ၍ ေလွ်ာ့ေဈး ျဖင့္ ခ်ေရာင္း ေသာ ပေရာ္ပါတီ၊ အက္ဆက္ ႏွင့္ပစၥည္း အရပ္ရပ္ကုိ ေငြထုပ္ပုိက္ၿပီး လုိက္လံ ဝယ္ယူေသာသူတုိ႔ကုိ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပသည့္ အတုိင္း slump busters က်ခ်ိန္ကုိ ၿဖိဳခြင္းသူမ်ား ဟု ေခၚ လာသည္။ ျမန္မာစကားပုံလာ ‘ျပႆဒါး ခရီးထြက္၊ တုိးတက္ ေအာင္ပြဲ ခံ’၊ ‘ျပႆဒါး ျပား ေနေအာင္ ႐ုန္း လုိက္ လာဘ္ထုိး လုိက္’ ဆုိေသာ ဆုိ ႐ုိးစကားတို႔ကုိ လုိက္နာဟန္ တူသည္။

ျပတ္စဲသည္၊ သုိ႔ေသာ္

ထူးထူး ဆန္းဆန္း ျဖစ္ရပ္တစ္မ်ဳိး လည္းေပၚသည္။ စီးပြားေရးကုိ လင္ မယားပူးေပါင္းျပဳလုပ္ၾကေသာ ပုံစံ သည္ သာမန္ျဖစ္ေသာ္လည္း ဦးႏွင့္ပဲ့ အတူ ထမ္းရြက္သည္ ဟု ယူဆ၍ ခ်ီး က်ဴးၾကသည္။ လက္ထက္ပြာ းပုံစံ လည္းေပၚ၊ ေသတစ္ပန္ သက္တစ္ ဆုံး ေမတၱာ ပုံစံ လည္း ေပၚသည္။

သုိ႔ေသာ္ လင္ႏွင့္ မယား လွ်ာႏွင့္ သြားဆုိသလုိ အခန္႔မသင့္ ေသာ အခ်ိန္ မ်ား ရွိလာတတ္သည္။ အယ္လင္ေမာ့ ဂိတ္ခ်္ ကုမၸဏီသည္ ဂ်င္နီဖာ ႏွင့္ သူ၏ ခင္ပြန္းတုိ႔ ပူးတြဲ ပုိင္ဆုိင္ေသာ လုပ္ငန္း ျဖစ္သည္။ လင္မယား ႏွစ္ဦးပုိင္ ႏွစ္ဦး အတူ ျပဳလုပ္ၾကသျဖင့္ unlimitted partnership ဟုေခၚသည္။ ဤသုိ႔ အတူတူ စီးပြား လုပ္လာၾကရာ လုပ္ ငန္းလည္း အေတာ္ ေအာင္ျမင္သည္၊ ႀကီးပြား တုိးတက္သည္။ သုိ႔ရာတြင္ တစ္ေန႔ေသာ္ လင္မယား ရန္ျဖစ္သည္။ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ႀကီးက်ယ္သြား သနည္းဆုိေသာ္ လင္မယား ကြဲၾက သည္။ ပစၥည္းခန္း ခြဲၾကသည္။

သုိ႔ရာတြင္ သူတုိ႔ ႏွစ္ဦးပုိင္ ဘိဇနက္ကုိမူ မခြဲၾကေပ။ ႏွစ္ဦးပုိင္ အျဖစ္ အတူတူ ဆက္လုပ္သည္။ ျပတ္စဲၿပီး သား လင္မယား ႏွစ္ဦးပုိင္ ဆုိေတာ့ ေယာက္်ားက လုပ္ငန္း၏ ေဘာ့စ္ျဖစ္ လာသည္။ ဤ သေဘာႏွင့္ ပင္လုပ္ငန္း ကလည္း ဆက္လက္ ေအာင္ျမင္လာ ရာ သူတုိ႔ ႏွစ္ဦး၏ ဘိဇနက္ကုိ ထူးဆန္း သျဖင့္ ျပက္လုံး ထုတ္လာ ၾကသည္။ သူတုိ႔ ႏွစ္ဦး၏ ဘိဇနက္ ပုံစံ ကုိ အဓိပၸာယ္ ေပးၾကည့္ၾကသည္။ ဘိဇနက္ မဂၢဇင္း တစ္ေစာင္က သူတုိ႔ ပုံစံကုိ ၾကည့္ၿပီး
‘ေမတၱာသည္ မာေက်ာခက္ခဲသည္။ စြန္႔ဦးတီထြင္မႈ သည္ ပုိလုိ႔ ေတာင္ မာ ေက်ာ ခက္ခဲ ေသးသည္။ သုိ႔ရာတြင္ စုံတြဲတုိ႔သည္ ဘိဇနက္ကုိ အတူလက္ တြဲ ဆက္လုပ္ ေနၾကသည္။ သူတုိ႔သည္ ငေပါ ေတြလား’
ဟု သ႐ုပ္ ေဖာ္သည္။ ေမးခြန္း ေမးၿပီး ေငါ့သည္။

ေဘာ့စ္ႏွင့္ အတူအိပ္

ဤ ေဝဖန္ခ်က္ကုိ ဇနီးသည္က ျပန္ ေျဖရွင္းသည္။ ကြာရွင္း ျပတ္စဲေပ မဲ့ အတူတူ အလုပ္လုပ္ သျဖင့္ သား သမီးေတြ စိတ္ ခ်မ္းသာ သည္။ ျပတ္စဲ ေသာ္လည္း အတူတူ လုပ္ရသည္မွာ
‘ခင္ပြန္းေဟာင္း ၏ မယုံၾကည္ ႏုိင္စရာ ဗီဇတစ္ခုတြင္ ကြၽန္မက ယုံၾကည္ စိတ္ခ်ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ဤဗီဇမွာ ကြၽန္မ ခင္ပြန္းေဟာင္း သည္ ဘယ္ဟာ သည္ အျမတ္ ထြက္ႏုိင္သည္၊ ဘယ္ ဟာ သည္ အျမတ္ မထြက္ႏုိင္ ဆုိေသာ အေၾကာင္းကုိ ဗီဇစိတ္ျဖင့္ သိႏုိင္ေသာ ကြၽမ္းက်င္မႈ ရွိသည္။ သူကလည္း ကြၽန္မ၏ ကြၽမ္းက်င္မႈကုိ ယုံၾကည္စိတ္ ခ်ပုံရသည္။ ၾကာေတာ့လည္း ဆုံးျဖတ္ခ်က္ ခ်မွတ္မႈေတြမွာ ကြဲျပား လာပါသည္။ ဒါကလည္း မဆန္းပါ။ ျပႆနာ တစ္ခု၌ အေျဖက တစ္ခုမက ရွိႏုိင္ သည္မဟုတ္ပါလား’
ဟု ေျဖရွင္းျပ သည္။ ျပတ္စဲထားေသာ လင္မယား စီးပြားေရး အတူလုပ္ပုံ ကုိ ၾကည့္ၿပီး မီဒီ ယာတစ္ခုက ေခါင္းစီး တပ္သည္။ ‘ေဘာ့စ္ႏွင့္အတူ အိပ္ျခင္း’ (sleep-ing with the boss) ဟူ၍ ျဖစ္သည္။

အၫႊန္း - Fortune-Small Business

၂၀၀၈ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီ လ (၁) ရက္ေန႕ ထုတ္၊ အခြင့္ အလမ္း ဂ်ာနယ္၊ အမွတ္စဥ္ (၁၃၁) မွ ဆရာ ေမာင္စူးစမ္း ၏ ေဆာင္းပါး အား ျပန္လည္ ကူးယူ ေဖၚျပပါသည္။

No comments:

Post a Comment