Thursday, August 14, 2008

ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ၾကီးႏွင့္ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားအၾကားမွ စည္းမ်ဥ္းဆိုင္ရာကစားပြဲမ်ား (အပိုင္း -၂)



ေနာက္ခံသမိုင္းအက်ဥ္း (သို႕မဟုတ္) ဒိုဟာသို႕ခရီးလမ္း


(၂၀၀၁) ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာလ၌ ဒိုဟာျမိဳ႕ေတာ္တြင္ Development Round ျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ၾကီး၏ မူလသမိုင္းအစကား (၁၉၄၇) ခုႏွစ္တြင္ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ေသာ GATT ဟုအတိုေကာက္ေခၚၾကသည့္ General Agreement on Tariffs and Trade သေဘာတူညီခ်က္ဟု ဆိုရမည္ျဖစ္သည္။ GATT တြင္ လက္မွတ္ေရးထိုးျပီးေနာက္ပိုင္း ႏိုင္ငံအမ်ားစုၾကားတြင္ ကုန္သြယ္ေရးဆိုင္ရာ ညွိႏွိဳင္းမွဳမ်ား တျပိဳင္တည္းျပဳလုပ္သည့္ ရွစ္ၾကိမ္ေျမာက္ Multilateral trade negotiations တြင္ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ၾကီး ေပၚေပါက္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။


(၁၉၃၀)ဆယ္စုႏွစ္မ်ားအတြင္းက ကမၻာတ၀ွမ္းတြင္ ဆိုး၀ါးလွစြာေသာ စီးပြားပ်က္ကပ္ၾကီး ျဖစ္ပြားခဲ့ရာ၊ အလုပ္လက္မဲ့ႏွဳန္းမ်ား အလြန္ပင္ ျမင့္မားခဲ့ေလသည္။ ထိုျပႆနာကို ႏိုင္ငံအမ်ားစုက သြင္းကုန္မ်ားကို ကန္႕သတ္ခ်က္မ်ားျပဳလုပ္၍၊ ပို႕ကုန္မ်ားကို subsidized လုပ္ေသာ ေပၚလစီခ်မွတ္၍ ရင္ဆိုင္ေျဖရွင္းခဲ့ၾကသည္။ ထိုသို႕ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ ေစ်းႏွဳန္းသက္သာေသာ သြင္းကုန္မ်ား၀င္ေရာက္လာျပီး၊ ျပည္တြင္းထုတ္လုပ္မွဳအား ထိခိုက္ေစျခင္းကို ကာကြယ္ႏိုင္သကဲ့သို႕၊ ပို႕ကုန္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္လည္း ၊ လုပ္သားဦးေရတိုးတက္ခန္႕ထားမွဳမ်ားျပဳလုပ္ႏိုင္ေပသည္။ ႏိုင္ငံတခုခ်င္းအေနျဖင့္ ၾကည့္ပါက အဆိုပါ ေပၚလစီသည္ က်ိဳးေၾကာင္းဆီေလ်ာ္မွဳရွိသည္မွာ မွန္ေသာလည္း၊ ႏိုင္ငံအမ်ားစုမွတျပိဳင္တည္း ျပဳလုပ္လိုက္ေသာအခါ 'beggar-thy-neighbor' ေပၚလစီျဖစ္သြားျပီး အေျခအေနမ်ားကိုသာ ပိုမိုဆိုး၀ါးသြားေစခဲ့သည္။ ဥပမာ- ေဘာလံုးပြဲတခုတြင္ လူတေယာက္က မတ္တပ္ရပ္ၾကည့္ပါက ပိုမိုေကာင္းမြန္ေသာ ျမင္ကြင္းကို ထိုသူျမင္ရမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း လူအားလံုးမတ္တပ္ရပ္ၾကည့္ပါက မည္သူမွ် ေကာင္းမြန္ေသာျမင္ကြင္းကို ျမင္ရမည္မဟုတ္ပဲ တိုးေ၀ွ႕ခုန္ၾကည့္ေနရ၍ ပင္ပန္းဆင္းရဲျခင္းသာ ျဖစ္ေစသကဲ့သို႕ျဖစ္ေလသည္။


(၁၉၄၇)တြင္ GATT ကိုလက္မွတ္ေရးထိုးၾကျခင္းမွာ ထိုကဲ့သို႕ေသာ (၁၉၃၀) ဆယ္စုႏွစ္ျပႆနာမ်ား ထပ္မံမျဖစ္ပြားေစရန္ ရည္ရြယ္၍ ျဖစ္သည္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ သြင္းကုန္ကန္႕သတ္ျခင္းတြင္ tariffs (customs duties) ႏွင့္ Quantitative restrictions (quota) ေပၚလစီႏွစ္မ်ိဳးခ်မွတ္က်င့္သံုးေလ့ရွိၾကသည္။ Tariffs ေပၚလစီျဖင့္ ပို႕ကုန္၊ သြင္းကုန္မ်ားအေပၚတြင္ အခြန္ေကာက္ခံႏိုင္ျပီး၊ quota နည္းအားျဖင့္ သြင္းကုန္အေရအတြက္အား ကန္႕သတ္ႏိုင္ေလသည္။ သို႕ျဖစ္ရာ GATT သေဘာတူညီခ်က္အရ လက္မွတ္ေရးထိုးထားေသာ ႏိုင္ငံမ်ားသည္ quota ႏွင့္ export subsidies ေပၚလစီမ်ားကို ပယ္ဖ်က္ေပးရမည္ျဖစ္သည္။ Tariffs မ်ားေလွ်ာ့ခ်ျခင္းကိုမူ principle of reciprocity ေပၚတြင္ အေျခခံ၍ ႏိုင္ငံမ်ားအခ်င္းခ်င္း ညွိႏွိဳင္းေဆြးေႏြးၾကရန္ျဖစ္သည္။ ဥပမာ- ႏိုင္ငံေအသည္ ႏိုင္ငံဘီမွ တင္သြင္းေသာ သြင္းကုန္မ်ားအေပၚတြင္ tariffs မ်ား ေလွ်ာ့ခ်ပါက အျပန္အလွန္အားျဖင့္ ႏိုင္ငံေအမွတင္သြင္းေသာ ကုန္ပစၥည္းမ်ားအေပၚတြင္ ႏိုင္ငံဘီမွ tariffs reductions မ်ား ျပဳလုပ္ရန္ျဖစ္သည္။


GATT အရ (၁၉၄၇)မွ (၁၉၇၀)ကာလမ်ားအထိ multilateral negotiations ခုနစ္ၾကိမ္ျပဳလုပ္ခဲ့ရာ၊ ဖြံ႕ျဖိဳးျပီးႏိုင္ငံမ်ားအၾကား စက္မွဳထုတ္ကုန္မ်ားကုန္သြယ္ေရးမွ tariffs အတားအဆီးမ်ားကို သိသာထင္ရွားစြာ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ခဲ့သည္။ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားအတြက္မူ GATT အား ကနဦးလက္မွတ္ေရးထိုးေသာ ႏိုင္ငံ (၂၃) ႏိုင္ငံတြင္ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားပါ၀င္ခဲ့ျပီး၊ ေနာက္ပိုင္းကာလမ်ားတြင္ ထပ္မံလက္မွတ္ေရးထိုးေသာ ႏိုင္ငံမ်ားရွိခဲ့သည္မွန္ေသာ္လည္း၊ လက္ေတြ႕တြင္ကား ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားသည္ အင္အားၾကီးႏိုင္ငံမ်ား၏ motives ႏွင့္ free trade အိုင္ဒီယာမ်ားအေပၚတြ္ သံသယမ်ားရွိေနခဲ့ေလသည္။ သို႔ျဖစ္ရာအႏွစ္ေလးဆယ္နီးပါး ကုန္သြယ္မွဳအတားအဆီးေလွ်ာ့ခ်ေရးလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားတြင္ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားမွ တက္ၾကြစြာ ပါ၀င္မွဳအား နည္းပါးခဲ့သည္။ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားသည္ ၄င္းတို႕၏ ကုန္သြယ္မွဳအတားအဆီးမ်ားအား ေလွ်ာ့ခ်ျခင္းမျပဳခဲ့ၾကသကဲ့သို႕၊ အျပန္အလွန္အားျဖင့္ ဖြံ႕ျဖိဳးျပီးႏိုင္ငံမ်ား၏ reciprocal concessions မ်ားကိုလည္း ရရွိခဲ့ျခင္း မရွိခဲ့ပါ။


အထက္ပါအေျခအေနမ်ားသည္ (၁၉၈၀) ဆယ္စုႏွစ္မ်ားတြင္ကား အေျပာင္းအလဲမ်ား ျဖစ္လာခဲ့ေလသည္။ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၏ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးမွဳမွာ ေႏွာင့္ေႏွးျပီး၊ ပို႕ကုန္မ်ား ျပည္ပေစ်းကြက္တြင္ ယွဥ္ျပိဳင္ႏိုင္မွဳမွာလည္း က်ဆင္းလာခဲ့သည္။ အာရွေစ်းကြက္တြင္လည္း ေတာင္ကိုးရီးယား၊ ထိုင္၀မ္၊ ေဟာင္ေကာင္၊ စင္ကာပူႏိုင္ငံမ်ား၏ စီးပြားေရးအေျခအေနမ်ားသည္ export လုပ္ျခင္းျဖင့္ တဟုန္ထိုးတက္လာခဲ့သည္။ ထိုသို႕ေသာေျပာင္းလဲမွဳအေျခအေနမ်ားတြင္ ကမၻာ့ဘဏ္ႏွင့္ အိုင္အမ္အက္ဖ္တို႕မွ ဖိအားမ်ားျဖင့္ ေပါင္းစပ္လိုက္ေသာအခါ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားသည္ ကုန္သြယ္မွဳအတားအဆီးမ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း၊ ဖယ္ရွားျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ရသည့္ trade liberalization ေပၚလစီကို မလြဲမေသြအေကာင္အထည္ေဖာ္ၾကရေတာ့သည္။


ဤသို႕ျဖင့္ (၁၉၈၆) တြင္ကား ရွစ္ၾကိမ္ေျမာက္ multilateral negotiations စတင္ခဲ့သည္။ Uruguay Round ဟူ၍ ေနာင္တခ်ိန္အမည္တြင္လာသည့္ အဆိုပါ roundသည္ ယခင္ပြဲမ်ားထက္စာရင္ ပိုမိုေအာင္ျမင္မွဳရွိသကဲ့သို႔ ၊ အခ်ိန္လည္းပိုၾကာခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံမ်ားလည္း ပိုမိုစံုလင္စြာပါ၀င္လာခဲ့သည္။ (၁၉၉၄) တြင္ အဆံုးသတ္ခ်ိန္၌ကား သေဘာတူညီခ်က္ႏွင့္နားလည္မွဳ (၃၀)ေက်ာ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးႏိုင္ခဲ့ၾကျပီး၊ WTO ဟူေသာ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ၾကီးကို တည္ေထာင္ႏိုင္ခဲ့ၾကသည္။


အစပထမတြင္ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားသည္ သိသာထင္ရွားေသာ concessions မ်ားျပဳလုပ္ခဲ့ၾကျပီး၊ ေစ်းကြက္မ်ားကို ဖြင့္ေပးခဲ့ၾကသည္။ အျပန္အလွန္အားျဖင့္ ဖြံ႕ျဖိဳးျပီးႏိုင္ငံမ်ားမွလည္း ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၏ အဓိကထုတ္ကုန္မ်ားျဖစ္ေသာ လယ္ယာထြက္ကုန္မ်ားႏွင့္ အ၀တ္အထည္ပစၥည္းမ်ားအား စည္းမ်ဥ္းခံ trade liberalization ျပဳလုပ္ေပးရန္ ကတိျပဳခဲ့ၾကသည္။ အဓိကအေနျဖင့္

  • ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားသည္ tariffs မ်ား၊ subsidies မ်ားေလွ်ာ့ခ်ရန္ သေဘာတူညီခဲ့ၾကသည္။

  • လယ္ယာက႑အား reciprocal concessions framework အတြင္းသို႕ထည့္သြင္း၍၊ မိမိတို႕လယ္သမားမ်ားအား ျပည္ပေစ်းကြက္တြင္ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ျပိဳင္ရန္ သေဘာတူညီခဲ့ၾကသည္။

  • trade liberalization အား အျခားေသာ ၀န္ေဆာင္မွဳလုပ္ငန္းမ်ားျဖစ္ေသာ ဘဏ္လုပ္ငန္း၊ အာမခံလုပ္ငန္း၊ ဆက္သြယ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ပါ ခ်ဲ႕ထြင္ရန္ သေဘာတူညီခဲ့ၾကသည္။

  • GATT/ WTO framework အရ intellectual property rights ကို အကာအကြယ္ေပးရန္ကိုလည္း သေဘာတူညီခဲ့ၾကသည္။


အလားတူ concessions မ်ားကို ဖြံ႕ျဖိဳးျပီးႏိုင္ငံမ်ားမွလည္း သေဘာတူညီခဲ့ၾကသည္။ သို႕ေပမယ့္ မတူညီေသာ စီးပြားေရးအေျခအေနမ်ားႏွင့္ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားမွ အားနည္းခ်က္မ်ားေပၚတြင္ အခြင့္အေရးယူတတ္မွဳမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ရလာဘ္မ်ားမွာကား ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ဖြံ႕ျဖိဳးျပီးႏိုင္ငံမ်ားတြင္ မတူညီခဲ့ပါ။ မည္သို႕ဆိုေစ WTO framework သည္ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၏ စီးပြားေရးေပၚလစီမ်ားအေပၚတြင္ ၾကီးစြာေသာ သက္ေရာက္မွဳမ်ားရွိခဲ့သည္ကေတာ့ အမွန္ပင္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံၾကီးမ်ားမွ WTO စည္းမ်ဥ္းမ်ားႏွင့္ကစားကာ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားအေပၚတြင္ အခြင့္အေရးယူမွဳမ်ား ျပဳလုပ္ျခယ္လွယ္ေနသည္ဟု အခ်ိဳ႕ကဆိုေနၾကပါျပီ။ လက္ေတြ႕မွာဘာေတြျဖစ္ခဲ့ၾကသနည္း။ ေလ့လာၾကည့္ၾကပါစို႕။


(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)


ခင္မမမ်ိဳး (၁၄၊ ၈၊ ၂၀၀၈)



2 comments:

  1. ေဘာလံုး ဝါသနာရွင္ က အမ်ားစု ဆိုေတာ့ ေဘာလံုးပြဲ ဥပမာ နဲ႕ ႐ွင္းသြား ျမင္သာ တာေပါ့ ... :P

    ReplyDelete
  2. ဒီေန႕ေခတ္မွာေတာ့ ကုန္သြယ္ေရးျပႆနာဟာ တုတ္ထမ္းဓားထမ္းေျပာရ တုန္းပါပဲေလ။ ဘယ္အရာမဆို အေကာင္းအဆိုးဒြန္တြဲေနတာမို႕ WTO ၾကီး ဟာလဲ တတ္ႏို္င္သမွ် ေျပလည္ေအာင္ႀကိဳးပမ္းေပမယ့္ မဆံုးႏိုင္တဲ့ျငင္းခံု မႈေတြ ျမင္ေနရဆဲပါပဲ။ ကၽြန္ေတာ့အျမင္မွာေတာ့ ႏွစ္ဘက္စလံုး (DCs & LDCs) ေတြမွာ ကိုယ့္ျပႆနာေတြနဲ႕ ကိုယ္မို႕လို႕ ေလာေလာဆယ္ အားလံုး သေဘာ တူညီခ်က္တစ္ရပ္ရရန္ ခက္ခဲေနဦးမည္လို႕ ထင္ျမင္မိပါေၾကာင္း ။ ။
    ...မခင္မမမ်ိဳးကိုေက်းဇူးတင္လ်က္ ....ကိုကိုဖရီး

    ReplyDelete