ေဒါက္တာႏုႏုယဥ္ေျပာျပတဲ့ Entrepreneurship (၄)

စီးပြားေရးလုပ္ငန္းဆိုတာ လြယ္လြယ္ေလးနဲ႔ လုပ္ကိုင္ႏိုင္လိမ့္္မယ္လို႔ မေမွ်ာ္လင့္ပါနဲ႔။ အခက္အခဲေတြကို ေက်ာ္လႊားဖို႔အတြက္ ဘာေတြလုပ္ရမလဲ။ Entrepreneur ေတြရဲ႕ လုပ္ရပ္ေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔ နည္းနည္းေလး တစ္ဆင့္တက္ၿပီး စဥ္းစားၾကည့္ရေအာင္။

ငယ္ငယ္ေလးကတည္းက သမိုင္းမွာသင္ခဲ့ရတဲ့ တီထြင္သူ Inventor ဆိုတာ ၾကားဖူးၾကမွာပါ။ ဒီတီထြင္တဲ့လူေတြဟာ entrepreneur ျဖစ္လာတယ္ဆိုတာ နည္းနည္းရွားပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုရင္ သူတို႔က တီထြင္ႏိုင္တယ္။ သူတို႔ အားသာတာက idea ပိုင္းပါ။ Idea နဲ႔ တီထြင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ idea itself ပဲ။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမွာ ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ ျဖစ္လာဖို႔ဆိုတာ opportunity-spotter ဆိုတဲ့ လူမ်ဳိးေတြ လိုလာပါတယ္။ ဒီလူေတြက idea လည္း ရွိတယ္၊ အဲဒီအျပင္ အခြင့္အလမ္း ဘာရွိလဲဆိုတာလည္း သိတယ္၊ ၿပီးေတာ့ သူတို႔ဟာ တစ္စိတ္တစ္ေဒသ အခြင့္အလမ္းနဲ႔ သူတို႔ idea ကို ဆက္စပ္လိုက္ႏိုင္တဲ့ အေနအထားရွိပါတယ္။ အဲဒီကေနမွ Project Champion ဆိုတဲ့ တကယ္အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့သူ၊ တကယ္ တန္ဖိုးရွိတဲ့အရာတစ္ခုကို ထုတ္လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ inverntor၊ opportunity-spotter နဲ႔ project champion ေတြထဲမွာ ေနာက္ပိုင္းႏွစ္ခုကို entrepreneur လို႔ သတ္မွတ္လို႔ရပါတယ္။

နည္းနည္းျပန္စဥ္းစားၾကည့္ပါ။ တစ္ခါတစ္ေလ ကိုယ့္မွာ idea ရွိတယ္၊ ဒါေပမယ့္ တစ္ခါမွ အေကာင္အထည္ မေဖာ္ခဲ့တာေတြ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ idea လည္းရွိတယ္၊ အခြင့္အလမ္းလည္းေတြ႕မယ္၊ သို႔ေသာ္လည္း ဒီႏွစ္ခုကို ဆက္စပ္မႈ မလုပ္ႏိုင္ဘူးဆိုရင္ ဘာမွ ျဖစ္မလာပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္မို႔ idea ေရာ၊ opportunity ေရာကို ဆက္စပ္ၿပီးေတာ့ မရရေအာင္ လုပ္ႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ဟာနဲ႔ ေပါင္းမွသာလွ်င္ entrepreneur ျဖစ္လာမွာပါ။

Entrepreneur ျဖစ္ဖို႔ 'T' သံုးလံုးလိုပါတယ္လို႔ အပိုင္း (၁) မွာ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ပထမ 'T' ကေတာ့ Talent ပါ။ ဒီလူေတြမွာ innate ability ပင္ကိုယ္စြမ္းရည္ ရွိပါတယ္။ strength စြမ္းအားလည္း ရွိတယ္။ expertise ကၽြမ္းက်င္မႈ ရွိတယ္။ ability စြမ္းေဆာင္ႏိုင္စြမ္း ရွိတယ္။ ဒုတိယ 'T' ကေတာ့ Temperament ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္ေနစိတ္ထားပါ။ ကေလးဘ၀ရဲ႕ အေတြ႕အႀကံဳဟာ တစ္ခါတစ္ေလ ရည္မွန္းခ်က္ေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါဟာ သိပ္ကို အေရးႀကီးပါတယ္။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား entrepreneur ေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ ကေလးဘ၀အေတြ႕အႀကံဳကိုေျပာရင္ ေတာ္ေတာ္စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ ကေလးဘ၀အေတြ႕အႀကံဳအရ သူတို႔ရဲ႕ Temperament၊ သူတို႔ရဲ႕ Mood ေတြဟာ ေျပာင္းလဲလာႏိုင္ပါတယ္။

တတိယ 'T' ကေတာ့ Technique ပါ။ နည္းပညာပိုင္းကိုလည္း တတ္ဖို႔လိုပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္ပဲ talent ရွိတယ္၊ ဘယ္ေလာက္ပဲ စိတ္ရွိတယ္ဆိုေပမယ့္ နည္းပညာမတတ္ရင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ ခက္ခဲပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ entrepreneur ေတြက 'T' သံုးလံုး အခ်ဳိးက်က် မွန္မွန္စပ္ၿပီးေတာ့ သံုးတတ္တဲ့အတြက္ ေအာင္ျမင္တဲ့လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ျဖစ္လာတယ္လုိ႔ ေျပာထားပါတယ္။ Talent ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အပ်င္းႏိုင္ေနရင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ တစ္ခ်ဳိ႕က Temperament စိတ္ဓါတ္ေတာ့ ရွိပါရဲ႕ Talent ပါမလာဘူးဆိုရင္လည္း လုပ္ဖို႔က ခက္ပါတယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕က်ေတာ့လည္း Technique ကို ေလ့လာႏိုင္တဲ့ အေနအထားမရွိတဲ့အတြက္ အေကာင္အထည္ မေဖာ္ႏိုင္တာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ entrepreneur ေတြဟာ ဒါေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ အခ်ဳိးအဆညီညီ သံုးႏိုင္တဲ့အတြက္ သူတို႔ရဲ႕စြမ္းေဆာင္မႈအရ ေအာင္ျမင္တဲ့လုပ္ငန္းရွင္ေတြ ျဖစ္လာတာပါ။

အဲဒီေတာ့ တစ္ခါတစ္ေလ entrepreneur ဟာ by nature ေမြးရာပါ အရည္အခ်င္းလား၊ ဒါမွမဟုတ္ by nurture ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ၿပီး လုပ္ယူတာလား ဆိုၿပီးေတာ့ အမ်ဳိးမ်ဳိး ျငင္းခံုၾကတဲ့အခါမွာ ဘာေတြ႕လဲဆိုေတာ့ Nature-Nurture Model ဆိုၿပီး ပညာရွင္ေတြက ေဖာ္ထုတ္လိုက္ပါတယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕က by nature ျဖစ္တယ္လို႔ ယူဆေပမယ့္ nurture မပါရင္ ေအာင္ျမင္ဖုိ႔ ခဲယဥ္းပါတယ္။ တကယ္လို႔ nature နည္းရင္ေတာင္မွ nurture လုပ္တဲ့အပိုင္းမွာေကာင္းရင္ ေအာင္ျမင္မႈကို ရႏိုင္ပါတယ္။

ပံုရဲ႕ေအာက္ဆံုးကေန စၾကည့္ရေအာင္ပါ။ Inborn လို႔ေျပာတဲ့အတြက္ ပါလာတာကိုေျပာတာပါ။ တခ်ဳိ႕ကေလးငယ္ေတြက ငယ္ငယ္ေလးနဲ႔ကို စက္ကိရိယာကိုင္တာကို ၀ါသနာပါတာ ရွိပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ဒီ inborn talent & temperanment ကေန ဘယ္ကို ျပန္သြားလဲဆိုရင္ ငယ္ငယ္ေလးကတည္းက သင္ၾကားဖို႔အတြက္ ေက်ာင္းတက္ၾကတယ္။ ဒါကို structured learning and experiences လို႔ ေခၚပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ formal education ရတယ္။ သင္တန္းေတြ တက္ၾကတယ္။ ဒါဟာ leading to skill set ဆိုေတာ့ ဒီကၽြမ္းက်င္မႈကို လူငယ္ေတြဟာ ျဖတ္သန္းလာခဲ့ၿပီးပါၿပီ။ Unstructured learning ပီပီျပင္ျပင္ ေက်ာင္းကို သြားတက္တာမ်ဳိး မဟုတ္ေပမယ့္ အေတြ႕အႀကံဳအရလည္း တစ္နည္းနည္းနဲ႔ တတ္သြားတာမ်ဳိးလည္း ရွိပါတယ္။ structured learning & unstructured learning တို႔က တြန္းအားေပးလိုက္တဲ့အခါမွာ အရင္က inborn ပါလာတဲ့ talent ကလည္း develop ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ေနာက္ စိတ္ဓါတ္ေရးရာ temperament မွာလည္း manage လုပ္သြားသလို technique ပိုင္းမွာလည္း ပိုၿပီးေတာ့ ကၽြမး္က်င္လာတာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီကေနၿပီးေတာ့ unstructured နဲ႔ structured ပူးေပါင္းလိုက္တဲ့အတြက္ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ၊ ေအာင္ျမင္မႈဆိုတဲ့ အေနအထားကို ေရာက္သြားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ by nature ပါလာ႐ုံနဲ႔ မရေသးပါဘူး။ ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္ေပးၿပီး သင္ၾကားမႈနဲ႔ အေတြ႕အႀကံဳေတြ ရွိမွသာ ေအာင္ျမင္မႈကိုရမွာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း။ ။

(ဤတြင္ သတင္းမ်ားကို ေၾကျငာလို႔ ၿပီးပါၿပီခင္ဗ်ာ။ :P ေဒါက္တာေဒၚႏုႏုယဥ္ေျပာျပတဲ့ entrepreneurship ေဆာင္းပါးရွည္ႀကီးကေတာ့ ဒီတင္ပဲ ၿပီးဆံုးသြားပါၿပီ။ ေနာက္ထပ္ အေၾကာင္းအရာသစ္ေတြ ဆက္ေရးသြားမွာမို႔လို႔ ေစာင့္ဖတ္ၾကပါဦးလို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။)